#1498: Spinoza, rede en waanzin | Gesprek met Ruben Endendijk en Maarten van Buuren

Welkom in de commentaarsectie bij deze uitzending. Voor bronnen en links, zie de beschrijving onder de video. Vond u dit een interessant gesprek? Steun ons dan en word patroon op petjeaf.com/denieuwewereld.

Als tegenwicht voor geanonimiseerde negatieve reacties doe ik een positieve duit het zakje. Ik volg bijna alles wat jullie bespreken met grote belangstelling – soms gaat het onderwerp boven mijn pet, maar leerzaam en boeiend blijft het wel. Ik werd afgelopen week 76 en ben ontzettend dankbaar dat ik de naoorlogse geschiedenis heb meebeleefd. De koopvaardij deed me alle uithoeken van de planeet zien en heeft me gevormd wie ik nu ben. De huidige geopolitieke ontwikkeling vervult me van walging jegens het grootkapitaal. Ga alsjeblieft onverstoord verder met jullie duiding van de ontwikkelingen in deze wereld.

Reuze interessant, ik ga het nog eens terugkijken, maar niet voor het slapen gaan. Dank jullie wel en fijn om dhr. van Buuren terug te zien.

Hoe vaak kan iemand zijn keel schrapen..

De filosofie van Spinoza heeft me altijd enigszins doen denken aan het shintoïsme, maar ook het zenboeddhisme. Overigens een zeer interessant gesprek! Goede gespreksleider die oog heeft voor de visies van beide heren.

Dit moeten jullie echt vaker doen. Er zijn genoeg filosofen om tegen het licht te houden en om jaren vooruit te kunnen met bespiegelingen als deze.

Kuch, uch, kuch. Ik ga mijn best doen om te blijven luisteren, want boeiende materie. #kuch #uitdaging

Absolute top weer. Maarten: bedankt voor je inhoudelijke bijdrage. We snappen het nu echt.

Dank voor deze geweldige uiteenzetting. Ik ga hem nog eens beluisteren!

Tenslotte vind ik het interessant dat er altijd mensen zijn die Spinoza als studieobject hebben gekozen. Spinoza blijft altijd bestaan.

Schitterende beschouwing. Ik ga deze direct opnieuw beluisteren. Prachtig dat de tijd wordt genomen om Spinoza te belichten. Graag nog eens rond het thema 'waanzin'.

Spinoza, Thomas hobbes en Schopenhauer zijn mijn favoriete filosofen. En zeer interessante gesprek. 💯🙏

Zo, ik heb het helemaal beluisterd en voel me het stoutste meisje van de klas😊. Voor 'straf' ga ik het nog een keer beluisteren. Ik kan hier veel van leren, al is het alleen maar het trainen van mijn affect genaamd de olifant (zie eerste reactie). Dank heren!💫

Fantastische uiteenzetting, ik zou het op prijs stellen als meer grote denkers op deze wijze worden besproken.

Heerlijke bespiegelingen, dank gedrieën.

Heel interessant!

Ah, Spinoza, interessant! Ik denk niet aan een olifant, dus denk ik aan een olifant. Ik let niet op het kuchje/hoestje, maar let er dus lekker wel op. Spinoza verdwijnt naar de achtergrond. Het ligt aan mijn olifant, maar er staat een glaasje water, hoestbonbonnetje? En tja, ondertussen krijg ik de slappe lach. Ik ben ongeveer 10 minuten onderweg. Wellicht wordt t beter en anders probeer ik het nog maar een keer opnieuw en let ik dan minder op de olifant....euhh kuchje😊. Het kan natuurlijk zijn dat hij het niet kan helpen, dan spijt mij oprecht deze reactie🙏, maar ja, het oor wil ook wat.

Interessant gesprek. Ruben Endendijk lijkt het gesprek boeiend te willen houden door rond te zoeken naar kritiek. Elon Musk vergelijken met Spinoza of zeggen dat Spinoza fan zou zijn van een technocratische samenleving gaat mij in ieder geval veel te ver. Een kritiekpunt zijn de uitspraken van Spinoza rondom de natuur en dieren gebruiken zoals we willen, en dat we daarmee lijken de natuur te willen beheersen. Dit is geen onderbouwd kritiekpunt. Wie zegt wat goed en redelijk is? Misschien is het het beste voor ons om de natuur en dieren vooral met rust te laten zodat wij er ook een normaal leefgebied aan overhouden. Tegenwoordig doen we het tegenovergestelde met dieren en de natuur en dat is nog veel erger: we zeggen dat het prachtig is en dat we erom geven, maar we gebruiken het (op onredelijke wijze) zoals we willen, ten nadele van de natuur, dieren en onszelf. Het tweede is dat Spinoza de rede als oplossing voor alles ziet en dat dit naïef is, net zoals dat Elon Musk denkt dat alles met techniek opgelost kan worden. Spinoza zegt niet concreet wat goed of slecht is of wat we moeten doen, maar dat als we meer kennis hebben we actiever worden, waardoor we tegelijk beter weten wat goed en slecht voor ons is en meer in staat zijn om dit daadwerkelijk uit te voeren. Maarten probeert het te redden met onze plek in de Natuur vinden op het einde maar gebruikt onhandige woorden zoals 'gehoorzamen' en 'doen wat de Natuur van ons wil'. Het doel van de Ethica is een vrij persoon worden door meer kennis te krijgen van de Natuur en onze plek hierin te vinden, zodat we meer bezig zijn met doen wat goed is voor onszelf en anderen als mensen. Spinoza hierover aan het einde van deel 4: "Het menselijk vermogen is echter zeer beperkt en wordt oneindig overtroffen door het vermogen van externe oorzaken; daarom hebben we geen absolute macht om de dingen buiten ons aan ons belang aan te passen. Toch zullen we rustig blijven onder de dingen die ons overkomen tegen de eisen van het beginsel van ons eigen belang in, als we ons ervan bewust zijn dat we onze plicht hebben gedaan, dat het vermogen dat we hebben niet zo ver kon reiken dat we het gebeurde konden vermijden, en dat wij een deel van de hele natuur zijn en haar ordening volgen. Als we dat helder en onderscheiden begrijpen, zal dat deel van ons dat door begrip wordt bepaald, dat wil zeggen het beste deel van ons, er volkomen tevreden mee zijn en in die tevredenheid proberen te volharden. Voor zover we namelijk begrijpen, kunnen we aan niets anders behoefte hebben dan van wat noodzakelijk is en kunnen we niet in absolute zin tevreden zijn, behalve met de waarheid. Voor zover we dat goed begrijpen, komt het streven van het beste deel van onszelf dan ook overeen met de ordening van de hele natuur."

Waarom begrijpt Maarten van Buuren niet dat uit de premisse dat uitgebreidheid slechts één van de attributen van de substantie is niet kán volgen dat alles alleen maar uitgebreid is? Je kunt helemaal niet zeggen dat we ons God volgens Spinoza fysisch moeten voorstellen als daarvan de implicatie is dat Hij -- en dus alles -- niets anders zou zijn dan dat. Dat zou namelijk in tegenspraak zijn met die eerste premisse.

Het immanente beginsel kun je ook energie noemen en energie zit in alles ook in ons. Wij noemen dat ook leven wat een lichaam maakt en daarin van alles en nog wat ervaart. En als het lichaam niet meer functioneert dan gaat het leven eruit. Dat leven gaat niet ergens naartoe want het is ook niet ergens vandaan gekomen. Leven is gewoon altijd en eeuwig. Dat is mijn visie hierop.